Các ngân hàng trung ương thế giới tung ra chính sách tiền tệ thắt chặt mạnh mẽ, gây nguy cơ suy thoái và thị trường tài chính đang chao đảo khi các ngân hàng trung ương gấp rút giải quyết lạm phát tăng nóng.
Tuần này bắt đầu với sự thay đổi lớn khi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) tăng lãi suất 75 điểm cơ bản vào ngày 15/6, động thái lớn nhất kể từ năm 1994 khi Chủ tịch Jerome Powell tuyên bố “cam kết mạnh mẽ trong việc đưa lạm phát trở lại”.
Thụy Sĩ cũng bất ngờ tăng lãi suất vào ngày hôm sau, trong khi Ngân hàng Trung ương Anh tăng ngay sau đó lên 25 điểm cơ bản lần thứ năm liên tiếp và báo hiệu rằng sẽ sớm tăng gấp đôi tốc độ.
Phản ứng của thị trường trái phiếu đối với việc rút lại các biện pháp kích thích tỏ ra rất mạnh mẽ, do đó Ngân hàng Trung ương châu Âu hôm 15/6 đã tổ chức một cuộc họp khẩn cấp để giải quyết lợi suất tăng cao ở một số quốc gia khu vực đồng euro. Các thị trường mới nổi từ Brazil, Đài Loan đến Hungary cũng tăng lãi suất đi vay, trong khi Úc, Hàn Quốc, Ấn Độ, New Zealand và Canada là những nước đang chuẩn bị có nhiều hành động hơn.
Chỉ có Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đi ngược lại xu hướng này và tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ dễ dàng.
Trung Quốc cũng là một ngoại lệ, nhưng các nhà giao dịch trên khắp thế giới đang chuẩn bị cho một loạt các đợt tăng lãi suất mà nhiều người sẽ không chứng kiến trong toàn bộ sự nghiệp của mình. Riêng các quan chức Fed đang dự đoán họ sẽ đưa lãi suất lên 3,8% vào cuối năm 2023 từ mức 1,75 – 2% hiện tại và một số ngân hàng Phố Wall còn dự báo mức lãi suất có thể cao hơn.
Cuộc tranh giành để giành lại quyền kiểm soát làm gia tăng nguy cơ dẫn đến những hậu quả khôn lường, bao gồm suy thoái và tỷ lệ thất nghiệp cao hơn. Nó cũng là một công thức dẫn tới thị trường tài chính đầy biến động.
Nathan Sheets, nhà kinh tế trưởng toàn cầu tại Citigroup Inc. và là một cựu quan chức của Fed cho biết: “Nền kinh tế đang có vẻ khá hỗn loạn và những thách thức mà các ngân hàng trung ương phải đối mặt. Đặc điểm nổi bật của chu kỳ tăng lãi suất này so với các chu kỳ khác mà chúng tôi đã thấy trong 30 năm qua là các ngân hàng trung ương không chỉ ở phía sau đường cong, mà họ còn bị tụt lại đáng kể”.
Những cú sốc toàn cầu đối với cung và cầu trong hai năm qua do đại dịch gây ra, phong toả rồi lại dỡ phong toả, các gói kích thích lịch sử và xung đột Nga – Ukraine đều đã góp phần tạo ra một sự thay đổi lớn đối với chính sách tiền tệ.
Sau khi trải qua những thập kỷ gần đây với giả định rằng các nhà hoạch định chính sách có thể điều chỉnh được giá cả, các quan chức hiện đang phải kìm hãm tốc độ tăng trưởng và tuyển dụng. Lạm phát hiện đang cao hơn gấp ba lần mục tiêu của Fed và hướng tới con số gấp đôi ở Anh.
“Những gì chúng ta phải hiểu và các thị trường đang đi đến là khi các quan chức càng tập trung vào lạm phát hơn thì càng có nhiều biến động ở tăng trưởng và căng thẳng trên thị trường tài chính”, Philipp Hildebrand, Phó chủ tịch tại BlackRock cho biết.
Quan điểm diều hâu ngày càng tăng của Fed cũng gây áp lực lên các ngân hàng khác thông qua việc thúc đẩy đồng đô la tăng giá và góp phần gây ra tình trạng bán tháo trên thị trường trái phiếu trên toàn cầu. Lợi tức kỳ hạn 10 năm của Ý đạt mức cao nhất kể từ năm 2014 vào ngày 14/6 và đồng yên đang ở mức yếu nhất trong 24 năm.
ECB hiện đang tạo ra một công cụ mà họ hy vọng sẽ cách ly các nền kinh tế dễ bị tổn thương khỏi lợi suất cao hơn, trong khi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vào ngày 17/6 đã bổ sung tỷ giá hối đoái vào danh sách rủi ro của mình. Một số người đang nói về “cuộc chiến tranh tiền tệ đảo ngược”, hình ảnh phản chiếu của đầu những năm 2010 khi các quốc gia chủ chốt bị buộc tội ngăn cản việc tăng giá tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng.
Julia Coronado, đồng sáng lập của MacroPolicy Perspectives LLC cho biết: “Chúng tôi đang ở trong một thị trường vốn toàn cầu hội nhập. Nếu Fed đi nhanh hơn rất nhiều, điều đó sẽ làm căng thẳng tiền tệ và khiến công việc của các ngân hàng trung ương khác khó khăn hơn rất nhiều”.
Ông Hildebrand cho rằng, Fed có thể không có khả năng để thiết kế một cuộc hạ cánh mềm. Bloomberg Economics cho rằng, khả năng suy thoái của Mỹ ở mức 72% vào cuối năm sau, điều này sẽ thách thức hy vọng tái đắc cử của Tổng thống Joe Biden.
“Mọi thứ đã thay đổi đáng kể”, Suren Fernando, Giám đốc điều hành của MAS Holdings cho biết.
Fernando, tập đoàn có 115.000 nhân viên tại 16 quốc gia cho biết, khách hàng Mỹ và châu Âu hiện đang cảnh báo về thị trường suy yếu trong nửa cuối năm nay và có thể là trong cả năm 2023.
“Chúng tôi đang hy vọng các ngân hàng trung ương đúng trong việc có thể đưa nền kinh tế có một cuộc hạ cánh mềm”, tập đoàn Fernando cho biết.
