Hợp đồng tương lai là một công cụ phái sinh – một thỏa thuận giữa hai bên tham gia về việc mua và bán một tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
Trong bài viết này, chuyên mục Chứng khoán của blog MBAz.net sẽ chia sẻ với các bạn về chủ đề Hợp đồng tương lai là gì? Ưu điểm của Hợp đồng tương lai.
Hợp đồng tương lai là gì?
Trong lĩnh vực tài chính, hợp đồng tương lai (futures contract) là một hợp đồng chuẩn hóa giữa hai bên nhằm trao đổi một tài sản cụ thể có chất lượng và khối lượng chuẩn hóa với giá thỏa thuận hôm nay (gọi là giá tương lai (futures price) hay giá xuất phát) nhưng lại giao hàng vào một thời điểm cụ thể trong tương lai, ngày giao hàng).
Các hợp đồng này được giao dịch thông qua sàn giao dịch tương lai (futures exchange). Một bên đồng ý mua tài sản cơ sở trong tương lai, hay “bên mua” trong hợp đồng, gọi là long, còn một bên đồng ý bán trong tương lai, hay “bên bán” trong hợp đồng, gọi là short.
Thuật ngữ trên phản ánh kỳ vọng của các bên – người bán hy vọng giá hàng hóa sẽ giảm, còn người mua hy vọng giá hàng hóa sẽ tăng. Lưu ý rằng tự bản thân hợp đồng không tốn phí khi ký kết; thuật ngữ mua/bán chỉ là công cụ ngôn ngữ thuận tiện để phản ánh vị thế của các bên.
Hợp đồng tương lai thường được phân loại căn cứ vào tài sản làm cơ sở (ví dụ: hàng hóa cơ bản, tiền tệ, chỉ số cổ phiếu, trái phiếu…) cho hợp đồng. Trong nhiều trường hợp, tài sản cơ sở trong hợp đồng tương lai có thể là các loại tiền tệ, chứng khoán hay công cụ tài chính và tài sản vô hình hoặc các khoản mục tham chiếu như chỉ số chứng khoán và lãi suất.
Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu có tài sản cơ sở là một chỉ số cổ phiếu nhất định. Chỉ số cổ phiếu được chọn có thể là chỉ số chung toàn thị trường, chỉ số ngành hay chỉ số được tính từ một nhóm/rổ cổ phiếu nào đó. Các hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu được thanh toán bằng tiền khi đáo hạn, tức là không diễn ra sự chuyển giao danh mục cổ phiếu cấu thành chỉ số cơ sở giữa các bên tham gia hợp đồng.
Trong khi hợp đồng tương lai nói đến việc mua bán trong tương lai thì mục đích của Sở giao dịch chứng khoán phái sinh là giảm thiểu rủi ro phá vỡ hợp đồng giữa hai bên. Do đó, việc mua bán đòi hỏi cả hai bên đặt cọc một khoản tiền ban đầu, gọi là tiền ký quỹ (margin).
Ngoài ra, thông thường do giá tương lai thay đổi hàng ngày nên mức chênh lệch giá đã ấn định trước và giá tương lai mỗi ngày cũng được tính toán lại mỗi ngày. Trung tâm giao dịch sẽ rút tiền trong tài khoản ký quỹ của một bên và chuyển vào tài khoản của bên kia, sao cho mỗi bên sẽ nhận được khoản lãi hay lỗ thích hợp mỗi ngày.
Nếu tài khoản ký quỹ xuống thấp hơn một giá trị quy định thì công ty chứng khoán sẽ yêu cầu thêm khoản ký quỹ (gọi ký quỹ) và chủ sở hữu sẽ phải bổ sung thêm tiền vào tài khoản này. Quy trình này gọi là neo giá thị trường (marking to the market).
Cả hai bên trong hợp đồng tương lai đều phải thực hiện đáo hạn hợp đồng vào thời điểm giao hàng nếu còn nắm giữ vị thế đến lúc đó. Người bán giao hàng hóa cho người mua, hoặc nếu đó là một hợp đồng tương lai thanh toán bằng tiền thì tiền sẽ được chuyển từ người chịu lỗ đến người có lãi. Để thoát khỏi vị thế trước ngày đáo hạn, người giữ vị thế có thể kết thúc các nghĩa vụ hợp đồng của mình bằng cách nắm lấy vị thế ngược lại trong hợp đồng tương lai tương ứng.
Nội dung chính
Ưu điểm của hợp đồng tương lai
Phòng ngừa rủi ro
Trên thực tế, việc phòng ngừa rủi ro được thực hiện bằng cách bù trừ rủi ro về giá hiện hữu trên thị trường thông qua việc giữ một vị thế trái ngược nhưng có giá trị phù hợp trên thị trường hợp đồng tương lai. Bằng cách này, người phòng ngừa rủi ro sẽ cố định được mức giá hoặc mức lãi suất mà họ có thể chấp nhận được và hạn chế, thậm chí loại bỏ, những thiệt hại do biến động bất lợi của giá gây ra.
Tính thanh khoản cao
Hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết và được chuẩn hóa. Căn cứ vào các điều khoản của hợp đồng, những người tham gia vào thị trường hợp đồng tương lai đều biết được trước một cách rõ ràng họ có thể (hoặc sẽ) mua – bán cái gì, vào thời điểm nào trong tương lai và giao dịch đó được thực hiện như thế nào.
Điều này làm cho thị trường hợp đồng tương lai có tính thanh khoản rất cao, và biến hợp đồng tương lai thành công cụ thuận lợi cho các nhà đầu tư sử dụng vào những mục đích khác nhau.
Đòn bẩy tài chính lớn
Khi tham gia thị trường hợp đồng tương lai nhà đầu tư có khả năng thu được những khoản lợi nhuận hết sức ấn tượng chỉ với một số tiền đầu tư ban đầu nhỏ (so với việc đầu tư trên thị trường tài sản cơ sở).
Một nhà đầu tư muốn mua hay bán hợp đồng tương lai chỉ cần đáp ứng yêu cầu ký quỹ với tính chất là khoản cam kết tài chính đảm bảo thực hiện hợp đồng. Khi dự đoán của nhà đầu tư về biến động giá của tài sản cơ sở trở thành hiện thực, nhà đầu tư sẽ kiếm được lợi nhuận từ vị thế hợp đồng tương lai mà mình nắm giữ. Do hiệu ứng đòn bẩy của khoản tiền ký quỹ, mức sinh lời trên thị trường này thường cao hơn nhiều so với mức sinh lời trên thị trường tài sản cơ sở.
Trên đây, MBAz.Net đã chia sẻ với các bạn về chủ đề Hợp đồng tương lai là gì? Ưu điểm của Hợp đồng tương lai.
Chúc các NĐT gặp nhiều thành công.
