Sang phiên 13/7 đồng euro có lúc trượt xuống mức 1 euro chỉ còn đổi được 0,9998 USD do lạm phát tại Mỹ tiếp tục lập đỉnh trong tháng Sáu khi tăng 9,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Đồng euro. Ảnh: AFP/TTXVN
Với việc các nước châu Âu chịu ảnh hưởng nặng nề từ cuộc xung đột Nga-Ukraine (U-crai-na) và việc Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) chậm tăng lãi suất, đồng euro đã trượt giá mạnh và tỷ giá giữa đồng euro và đồng USD đã lần đầu tiên giảm xuống dưới 1 kể từ năm 2002, thời điểm đồng tiền này chính thức được phát hành sau ba năm tồn tại dưới dạng thử nghiệm.
Trong tuần này đồng euro biến động mạnh từ chỗ gần ngang giá với đồng USD vào phiên 12/7 khi dao động quanh mức 1 euro đổi 1,004 USD, rồi chạm mức 1 euro đổi 1 USD. Sang phiên 13/7 đồng euro có lúc trượt xuống mức 1 euro chỉ còn đổi được 0,9998 USD do lạm phát tại Mỹ tiếp tục lập đỉnh trong tháng Sáu khi tăng 9,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Cùng với đó là 19h30 tối 13/7, chỉ số CPI của mỹ thông báo tỷ lệ lạm phát tăng tới 9.1%. Điều này càng làm dấy lên những dự đoán rằng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) sẽ tiếp tục tăng lãi suất (theo dự báo vào tháng 7 này Fed có thể tăng 0.75 và tháng 9 tăng tiếp 0.75. Tuy nhiên, tùy vào tình hình biến chuyển thực tế mà Fed có thể điều chỉnh về 0.5 hoặc thậm chí lên 1), khiến đồng USD trở nên hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư. Vậy, sự suy yếu của đồng euro sẽ có tác động ra sao tới nền kinh tế?
* Lạm phát và sức mua
Theo số liệu của Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), gần nửa lượng hàng hóa nhập khẩu vào Khu vực sử dụng đồng tiền chung euro (Eurozone) được thanh toán bằng đồng USD, trong khi tỷ trọng hàng hóa được thanh toán bằng đồng euro là chưa đến 40%. Ví dụ, dầu và khí đốt thường được thanh toán bằng đồng USD, và giá hai mặt hàng này đã tăng vọt trong những tháng gần đây do chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine.
Điều này đồng nghĩa với việc châu Âu sẽ cần nhiều euro hơn để thanh toán cho cùng một lượng hàng hóa tương đương được niêm yết bằng đồng USD. Giáo sư Isabelle Mejean của Đại học Sciences Po nhận định hàng nhập khẩu sẽ trở nên đắt đỏ hơn, từ đó khiến lạm phát thêm trầm trọng và làm giảm sức mua của các hộ gia đình.
Bên cạnh đó, ông William De Vijlder, chuyên gia kinh tế của ngân hàng BNP Paribas, cho biết một tác động cụ thể nữa là đồng euro mất giá so với đồng USD sẽ “làm giảm hoạt động du lịch từ châu Âu sang Mỹ”, vì du khách châu Âu sẽ cần phải chi nhiều euro hơn để mua một lượng hàng hóa tương đương bằng đồng USD. Việc này sẽ kéo tổng chi phí của chuyến đi lên cao đáng kể, không chỉ với các chuyến du lịch đến Mỹ, mà còn cả các nước khác có đồng tiền được neo vào đồng USD, Qatar (Ca-ta) hay Jordan (Gioóc-đa-ni).
Trái lại, du khách từ Mỹ, Qatar hay Jordan sang châu Âu sẽ hưởng lợi từ tỷ giá này, vì họ sẽ mua được nhiều hơn bằng đồng USD tại Eurozone.
* Khối doanh nghiệp
Tác động của việc đồng euro suy yếu đối với từng doanh nghiệp là khác nhau, tùy thuộc mức độ phụ thuộc của doanh nghiệp đó vào hoạt động ngoại thương và năng lượng.
Ông Philippe Mutricy, Giám đốc nghiên cứu của ngân hàng Bpifrance, cho biết: “Các công ty xuất khẩu ra ngoài Eurozone sẽ hưởng lợi từ sự giảm giá của đồng tiền này, vì giá các sản phẩm của họ sẽ cạnh tranh hơn khi được đổi sang đồng USD… Nhưng ngược lại, các doanh nghiệp nhập khẩu sẽ gặp bất lợi”.
Trong trường hợp của các thợ thủ công địa phương, những người phụ thuộc vào nguyên liệu thô và năng lượng, nhưng ít xuất khẩu, đồng euro yếu đi sẽ khiến chi phí sản xuất tăng vọt.
Bên hưởng lợi lớn nhất từ tự suy yếu của đồng euro là các lĩnh vực sản xuất theo định hướng xuất khẩu, như hàng không vũ trụ, ô tô, hàng xa xỉ và hóa chất.
Biểu tượng của Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu euro (Eurozone). Ảnh: Reuters
Bên cạnh đó, ông Mutricy giải thích các công ty lớn “có sự chuẩn bị tốt hơn cho các cú sốc”, do họ có thể phòng trừ rủi ro từ sự biến động của tỷ giá bằng cách mua trước ngoại tệ với tỷ giá có lợi để “tự vệ” trong trường hợp tỷ giá biến động lớn.
* Tăng trưởng kinh tế và nợ
Trên lý thuyết, đồng euro giảm sẽ khiến hàng hóa ở bên ngoài Eurozone có khả năng cạnh tranh hơn, từ đó thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ của châu Âu ra nước ngoài. Tuy nhiên, tác động tích cực này có thể bị lấn át bởi giá hàng hóa tăng vọt do xung đột Nga-Ukraine, đặc biệt là tại các nền kinh tế có định hướng xuất khẩu như Đức.
Tác động của đồng euro suy yếu lên việc trả nợ thì mơ hồ hơn. Bà Mejean cho rằng nền kinh tế của một nước càng tăng trưởng cao, thì quốc gia đó trả nợ càng nhanh, nhưng phải với điều kiện các thị trường tài chính xem nợ của châu Âu là đủ an toàn và lãi suất vẫn ở mức thấp.
Còn với các nước phát hành trái phiếu bằng USD, giá euro giảm so với USD sẽ chỉ khiến chi phí trả nợ tăng lên.
* Các ngân hàng trung ương
Đồng euro suy yếu sẽ kéo lạm phát lên cao, từ đó khiến ECB buộc phải nâng lãi suất nhanh hơn. ECB đang chuẩn bị nâng lãi suất lần đầu tiên trong 11 năm qua trong tháng Bảy.
Ông De Vijlder cho biết: “Thách thức của việc lấy lại quyền kiểm soát đối với lạm phát sẽ tăng lên khi tỷ giá đẩy giá hàng nhập khẩu lên cao”.
Cuối tháng Năm, Ngân hàng trung ương Pháp từng nhận định rằng sự suy yếu của đồng euro có thể sẽ làm phức tạp thêm các nỗ lực kiềm chế lạm phát của ECB. Giá tiêu dùng tại 19 nước thành viên Eurozone trong tháng 6/2022 đã tăng 8,6%, đạt mức cao kỷ lục kể từ khi khối này bắt đầu công bố các chỉ số vào năm 1997.
Việc đồng euro mất giá sẽ tác động như thế nào tới hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam?
Đồng euro đã xuống mức thấp nhất trong 20 năm qua khi tiếp tục tiến gần về “ranh giới” ngang giá với đồng USD, giữa bối cảnh các nhà đầu tư lo ngại rằng một cuộc khủng hoảng năng lượng sẽ đẩy nền kinh tế châu Âu vào suy thoái.
Đồng tiền chung châu Âu đã giảm xuống chỉ còn 1,00036 USD đổi 1 euro vào sáng 12/7, giảm 12% so với hồi đầu năm. Trong bối cảnh đó, dù dệt may, da giày của Việt Nam được xem là những ngành hàng có tỷ lệ xuất khẩu lớn vào thị trường châu Âu, nhưng theo đánh giá của doanh nghiệp, việc đồng euro mất giá không tác động nhiều tới hoạt động sản xuất, xuất khẩu của mình.
Theo chia sẻ của bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso), hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp trong ngành xuất nhập khẩu sang thị trường châu Âu nhưng chủ yếu giao dịch bằng đồng USD. Do vậy, việc đồng euro mất giá không có quá nhiều ảnh hưởng tới các doanh nghiệp.
Theo đánh giá của Lefaso, xuất khẩu giày dép, túi xách; trong đó có giày thể thao – mặt hàng thế mạnh thời gian qua tăng trưởng rất đáng kể khi vào EU, dù tỷ giá đồng euro giảm. Trong 6 tháng đầu năm, xuất khẩu ngành da giày đạt khoảng 13 tỷ USD và tăng trưởng 13%; tỷ trọng xuất khẩu vào thị trường EU chiếm khoảng chiếm 30% trong tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.
Bà Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, để tiếp tục tăng trưởng mức xuất khẩu vào thị trường này, ngoài những doanh nghiệp lớn đã có sẵn công nghệ, đơn hàng thì cần tập trung cho những doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam. Khó khăn lớn nhất hiện nay của các doanh nghiệp này là yêu cầu về chất lượng sản phẩm, tính an toàn, đảm bảo đầy đủ các tiêu chí về an toàn khi xuất khẩu vào châu Âu.
Để làm được việc này, đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư nhiều hơn cho công nghệ. Thứ hai nữa là đáp ứng tiêu chuẩn về phát triển bền vững với môi trường và người lao động; trong đó, doanh nghiệp phải tuân thủ tốt các quyền lợi và nghĩa vụ với người lao động, đồng thời hướng tới sử dụng năng lượng sạch, ứng dụng công nghệ xanh để không gây ảnh hưởng tới môi trường. Như hiện nay, các nhà máy cần đáp ứng chứng chỉ xanh để hướng ra xuất khẩu, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải thay đổi để thích ứng.
Bên cạnh đó, chi phí đầu vào gia tăng suốt thời gian qua, trong khi giá bán đầu ra không thay đổi khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong cân đối tài chính. Các doanh nghiệp cần thay đổi cung cách quản lý để tiết giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh, mới có thể đẩy mạnh xuất khẩu.
Cũng theo chia sẻ của ông Thân Đức Việt, Tổng giám đốc Tổng công ty May 10, trong các hoạt động giao thương với thị trường châu Âu, doanh nghiệp này chủ yếu giao dịch bằng đồng USD, chỉ một số rất ít đơn hàng nhập khẩu nguyên phụ liệu, vật tư mới dùng đồng euro, do vậy, gần như biến động mất giá của đồng euro không gây ra ảnh hưởng, khó khăn gì cho doanh nghiệp.
Thông tin từ các ngành hàng, hiện nay cơ hội để xuất khẩu vào châu Âu là rất lớn. Tuy nhiên, tình hình nhân công cũng đang là thách thức của các doanh nghiệp. Để thu hút lao động, doanh nghiệp phải tăng lương nhưng dù vậy nguồn lao động vẫn còn khan hiếm. Bên cạnh đó, chi phí nhập khẩu nguyên phụ liệu tăng cao, tình trạng khan hiếm do Trung Quốc thực hiện chính sách Zero COVID, chi phí logistics tăng…cũng đẩy chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng 15-20%.
Theo nhận định của ông Vũ Vinh Phú, chuyên gia trong lĩnh vực thương mại, với một số doanh nghiệp, ngành hàng, việc đồng euro giảm giá có thể sẽ không tác động nhiều tới hoạt động sản xuất, xuất khẩu của họ. Tuy nhiên, nhận định chung, giá sản phẩm Việt Nam xuất khẩu vào châu Âu ở nhiều ngành hàng khác có thể trở nên cao hơn, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam ở thị trường này. Những tác động này có thể chưa bộc lộ rõ ràng ngay tại thời điểm này nhưng khi giá cả tăng, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sức mua của thị trường này.
Theo đánh giá từ các chuyên gia thương mại, việc đồng euro mất giá mạnh cũng sẽ ảnh hưởng tới hoạt động đầu tư, thương mại quốc tế. Khi đồng euro tiếp tục xuống thấp gần bằng đồng USD thì tất nhiên các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ phải chịu bất lợi hơn so với các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa khi thanh toán bằng đồng euro.
Tính đến ngày 12/7, đồng euro đã giảm 12% so với hồi đầu năm. Châu Âu đang phải hứng chịu cuộc hoảng năng lượng tồi tệ nhất trong hàng thập kỷ qua, hệ quả của cuộc xung đột Nga-Ukraine, và điều này có thể dẫn đến một cuộc suy thoái sâu và kéo dài.
Giới chuyên gia cho rằng, nguyên nhân chính dẫn tới sự suy yếu của đồng euro là những quan ngại về nguy cơ xảy ra cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu, đặc biệt khi đường ống Dòng chảy phương Bắc 1 (Nord Stream 1) đưa khí đốt từ Nga tới châu Âu bắt đầu tạm ngừng vận hành từ ngày 11/7 để bảo trì định kỳ.
Bối cảnh đó đặt ECB vào tình thế khó khăn khi vừa phải nỗ lực kiềm chế lạm phát, vừa phải nâng đỡ nền kinh tế đang trên đà giảm tốc, với kế hoạch tăng lãi suất đi vay lần đầu tiên kể từ năm 2011. Trong khi đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đang thúc đẩy việc tăng lãi suất nhanh hơn nhiều so với Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone).
Điều này làm cho lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ cao hơn so với lợi suất trái phiếu của châu Âu, khiến các nhà đầu tư chuyển sang đồng USD và tránh xa đồng euro. Hơn nữa, “đồng bạc xanh” được hưởng lợi từ vị thế vốn có của nó như một “thiên đường trú ẩn an toàn”, có nghĩa là khi xung đột và bất ổn càng kéo dài, nguy cơ suy thoái kinh tế càng trở nên rõ nét hơn, đồng euro sẽ tiếp tục trượt giá.
